Shewga lagwad kashi karawi

Question

Anurag Gupta · Answer

शेवगा (मोरिंगा) हे एक अत्यंत पौष्टिक आणि जलद वाढणारे झाड आहे. शेवग्याचे पान, फुले, शेंगा यांचा अनेक औषधी आणि आहारातील उपयोग आहे. त्याच्या लागवडीसाठी योग्य प्रक्रिया अवलंबल्यास अधिक उत्पन्न आणि चांगली गुणवत्ता मिळू शकते.

शेवग्याची लागवड कशी करावी:
1. जमीन आणि हवामान
जमीन: शेवगा हलकी आणि सुपीक मातीमध्ये चांगला वाढतो. मध्यम निचरा होणारी, वाळू मिश्रित किंवा काळी माती लागवडीसाठी योग्य असते. मात्र, पाण्याचा निचरा होणारी जमीन आवश्यक आहे कारण शेवग्याच्या मुळांना पाण्याचे साचलेले खूप हानिकारक ठरते.
हवामान: उबदार आणि कोरडे हवामान शेवग्यासाठी योग्य आहे. 25°C ते 35°C तापमान या पिकाच्या वाढीस उत्तम आहे. अति थंड किंवा पाणथळ हवामान टाळावे.
2. बियाणे किंवा कलमद्वारे लागवड
बियाणे लागवड: शेवग्याच्या बियाण्यांची थेट पेरणी केली जाते. बियाणे थेट जमिनीत 1-2 इंच खोलीवर पेरावीत. साधारणपणे 7-10 दिवसांत बियाणे उगवतात.
कलम लागवड: जर तुम्हाला कलमांद्वारे लागवड करायची असेल, तर 1-2 मीटर लांबीचे आणि 4-5 सेमी जाडीचे खोड कलम निवडा. या कलमांना थेट जमिनीत 1/3 भाग पुरा आणि 2/3 भाग जमिनीवर ठेवा.
3. आंतर अंतर
शेवग्याच्या झाडांना पुरेशी जागा हवी असते. झाडांमधील अंतर 2.5-3 मीटर आणि ओळींमधील अंतर 3-4 मीटर ठेवावे. यामुळे झाडे चांगली विकसित होतात आणि हवेशीर जागा मिळते.
4. पाणी व्यवस्थापन
शेवगा पाण्याच्या बाबतीत कमी मागणी करणारे झाड आहे, परंतु सुरुवातीच्या वाढीच्या काळात नियमित सिंचन आवश्यक असते.
विशेषतः रोपे लावल्यावर पहिल्या 2-3 आठवड्यांत नियमित पाणी द्यावे. एकदा झाडांची मुळे जमिनीत खोलवर गेल्यानंतर सिंचन कमी करू शकता.
5. खते आणि पोषण
सेंद्रिय खते वापरणे उत्तम आहे. शेवग्यासाठी नायट्रोजन, फॉस्फोरस आणि पोटॅश या पोषक तत्त्वांची गरज असते.
रोपे लागवड केल्यावर 1-2 महिन्यांत जैविक खत किंवा कंपोस्टचा वापर करावा.
दरवर्षी नवनवीन खतांचा वापर केल्यास उत्पन्न सुधारते.
6. छाटणी (Pruning)
झाडे जास्त उंच वाढण्याऐवजी त्यांची बुटकी आणि घनदाट वाढ होण्यासाठी छाटणी करणे आवश्यक आहे. झाड 1-1.5 मीटर उंच झाल्यावर त्याची छाटणी करावी.
छाटणी केल्याने नवीन फांद्या फुटतात, ज्यामुळे शेंगा जास्त प्रमाणात येतात.
7. रोग आणि कीटक नियंत्रण
रोग: शेवगा साधारणत: रोगमुक्त राहतो. मात्र, काहीवेळा बुरशीजन्य रोग होऊ शकतात. त्यासाठी तांबड्या पाण्याचा किंवा तांब्याच्या धातूचा वापर करता येतो.
कीटक: पाने खाणारे कीटक किंवा मुळांचे नुकसान करणारे कीटक टाळण्यासाठी जैविक कीटकनाशकांचा वापर करा, जसे की नीम तेल किंवा इतर जैविक उपाय.
8. शेती व्यवस्थापन आणि शेंगांचे उत्पादन
शेवग्याच्या झाडाला लागवड केल्यावर पहिल्या 6-8 महिन्यांत फुले आणि शेंगा येऊ लागतात.
एका झाडापासून वर्षभरात 50-70 शेंगा मिळू शकतात, आणि काही ठिकाणी योग्य व्यवस्थापन केल्यास जास्त उत्पादन होऊ शकते.
9. काढणी आणि विक्री
शेंगा पूर्ण वाढलेल्या असताना, पण अजून पूर्ण पक्व झालेल्या नसताना त्यांची काढणी करावी.
शेवगा कच्च्या शेंगांचा भाजीसाठी वापर होतो, त्यामुळे बाजारात चांगली मागणी असते.
शेवग्याची लागवड करणे सोपे आणि फायदेशीर आहे. योग्य व्यवस्थापन, पाणीपुरवठा, आणि खतांचा योग्य वापर केल्यास तुम्हाला चांगले उत्पादन मिळू शकते.