म्हशींच्या जाती

Question

म्हशींच्या जाती

Anurag Gupta · Answer

म्हशींच्या विविध जाती त्यांच्या दूध उत्पादन, शारीरिक संरचना, आणि स्थानिक परिस्थितीनुसार वेगवेगळ्या असतात. भारतात प्रामुख्याने आढळणाऱ्या आणि दुधासाठी प्रसिद्ध असलेल्या म्हशींच्या काही महत्त्वाच्या जाती पुढीलप्रमाणे आहेत:

1. मुर्रा (Murrah)
उत्पत्ती स्थान: हरियाणा, पंजाब
वैशिष्ट्ये: मुर्रा म्हशींना "दूधाची राणी" म्हटले जाते कारण त्या उच्च प्रमाणात दूध देतात.
दूध उत्पादन: 10-16 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: काळी रंगाची, घट्ट शरीर, मोठे आणि गुंडाळलेले शिंग.
खासगी वैशिष्ट्य: अत्यंत चांगली प्रजनन क्षमता आणि दुधाच्या गुणवत्ता.
2. जाफरबादी (Jaffarabadi)
उत्पत्ती स्थान: गुजरात (जुनागढ, भावनगर)
वैशिष्ट्ये: शरीराने मोठ्या असलेल्या आणि कडक हवामान सहन करणाऱ्या म्हशी.
दूध उत्पादन: 8-12 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: काळपट-तपकिरी रंगाची, मोठ्या शिंगांसह.
खासगी वैशिष्ट्य: वजनाने मोठ्या असल्याने या म्हशींना मुख्यत: जड कामांसाठी वापरले जाते.
3. मेहसाना (Mehsana)
उत्पत्ती स्थान: गुजरात (मेहसाणा जिल्हा)
वैशिष्ट्ये: मुर्रा आणि सूरती म्हशींच्या क्रॉसब्रीडमधून तयार झालेली जात.
दूध उत्पादन: 6-10 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: लांब शरीर, काळपट तपकिरी रंग, मोठी शिंगे.
खासगी वैशिष्ट्य: दुधाचे उत्पादन चांगले असून म्हशींची आयुष्यमान अधिक असते.
4. सूरती (Surti)
उत्पत्ती स्थान: गुजरात (सूरत जिल्हा)
वैशिष्ट्ये: मध्यम आकाराच्या, दूध उत्पादनासाठी चांगल्या म्हशी.
दूध उत्पादन: 5-8 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: तपकिरी रंग, सरळ आणि मध्यम आकाराचे शिंगे.
खासगी वैशिष्ट्य: दुधात फॅटचे प्रमाण अधिक असते.
5. नागपुरी (Nagpuri)
उत्पत्ती स्थान: महाराष्ट्र (विदर्भ क्षेत्र)
वैशिष्ट्ये: नागपुरी म्हशींना विदर्भातील हवामानासाठी चांगल्या प्रकारे अनुकूल असतात.
दूध उत्पादन: 5-7 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: काळपट रंग, लांब आणि वळलेली शिंगे.
खासगी वैशिष्ट्य: अत्यंत कठीण परिस्थितीत जगण्याची क्षमता.
6. पंढरपुरी (Pandharpuri)
उत्पत्ती स्थान: महाराष्ट्र (पंढरपूर)
वैशिष्ट्ये: लांब शिंगे आणि दुधासाठी प्रसिद्ध जात.
दूध उत्पादन: 4-6 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: काळपट तपकिरी रंग, लांब आणि वळलेली शिंगे.
खासगी वैशिष्ट्य: या म्हशीचे शिंगाचे आकार हे खूप लांब आणि वळलेले असते.
7. भदावरी (Bhadawari)
उत्पत्ती स्थान: उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश
वैशिष्ट्ये: कमी दूध देणारी पण दुधात अधिक फॅट असणारी म्हशी.
दूध उत्पादन: 3-6 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: तपकिरी किंवा तांबट रंग, मध्यम आकाराची शिंगे.
खासगी वैशिष्ट्य: दुधात 8% फॅटचे प्रमाण असते, जे खूप चांगले मानले जाते.
8. नीली-रवी (Nili-Ravi)
उत्पत्ती स्थान: पंजाब (भारत आणि पाकिस्तान दोन्ही बाजूंना)
वैशिष्ट्ये: उच्च दूध उत्पादनासाठी प्रसिद्ध म्हशी.
दूध उत्पादन: 8-12 लिटर प्रतिदिन
शारीरिक वैशिष्ट्ये: काळा रंग, मोठी आणि छान वळलेली शिंगे.
खासगी वैशिष्ट्य: उच्च प्रजनन क्षमता आणि दूध उत्पादनात चांगली कामगिरी.