हरभरा च्या पिकाला मर लागली आहे काय कारण आहे

Question

Arjun Sherekar · Accepted Answer

नमस्कार
हरभरा च्या पिकाला मर लागण्याचे कारण सामान्यतः बुरशीजन्य रोग, मातीतील जडाव किंवा पोषक तत्वांची कमतरता असू शकते.

वातावरणातील बदल आणि बीज प्रकियेचा अभाव यामुळे सध्या हरभरा पिकावर (Chana Crop) मर रोगाचा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. हा बुरशीजन्य रोग (Fungal Disease) असून‘फ्युजेरियम ऑक्सिस्फोरम’या बुरशीमुळे होतो.  या रोगाची लक्षणे साधारणपणे पेरणीनंतर ३ ते ४ आठवड्यांनी दिसून येतात. पीक वाचविण्यासाठी मर रोगाची लक्षणे ओळखून वेळीच नियंत्रण करणे गरजेचे असते.

-मर रोगाची बुरशी बियाण्यातून अथवा जमिनीतून मुळाद्वारे रोपात प्रवेश करते आणि खोडाच्या आतील भागात वाढते परिणामी जमिनीतील पाणी आणि अन्नद्रव्यांचा पानाकडे होणारा पुरवठा बंद होतो व त्यामुळे सुरवातीला या रोगात कोवळी पाने व फांद्या सुकतात आणि शेवटी पूर्ण झाड वाळून  जाते.

-या रोगाचा प्रसार प्रामुख्याने जमीन आणि बियाद्वारे होतो.

- प्रथम पाने पिवळसर होतात आणि सुकतात. मर रोगग्रस्त झाड शेवटी पूर्णपणे मरून जाते.

-रोगाचा प्रादुर्भाव वाढल्यास झाडांची संख्या कमी होऊ पीक विरळ होते. परिणामी उत्पादनात घट होते.

उपाय काय करावेत?

- एकाच शेतात सतत हरभरा पीक घेणे टाळावे.

- मर रोगग्रस्त जमिनीत हरभऱ्याचे पीक घेऊ नये.

- लागवडीपूर्वी ३ ग्रॅम कार्बेन्डाझिम प्रती किलो बियाण्यास पेरणीपुर्वी लावावे. नंतर ५ ग्रॅम ट्रायकोडर्मा या जैविक बुरशीनाशकाची प्रक्रिया करावी.

- मर रोगाच्या नियंत्रणासाठी रोग प्रतिकारक्षम वाणांची निवड करावी. यामध्ये विराट, विशाल, विजय, आयसीसीव्ही- १०, फुले विक्रम, जाकी- ९२१८ , साकी- ९५१६ वाणांची निवड करावी.

- रोगग्रस्त झाडे मुळासकट उपटून शेताबाहेर उपटून फेकून द्यावीत.

- मर रोगाचा प्रादुर्भाव शेतात दिसताच जैविक बुरशीनाशक ट्रायकोडर्माची आळवणी करावी किंवा शेणखतातून मातीत टाकावे.

- रासायनिक पद्धतीने रोग नियंत्रण करताना कार्बेन्डाझिम या बुरशीनाशकाची आळवणी करावी.