मासे पालन विषयी पुर्ण माहिती द्या

Question

Arjun Sherekar · Accepted Answer

नमस्कार फिश फार्मिंग, ज्याला मत्स्यपालन म्हणूनही ओळखले जाते, ही एक फायदेशीर कृषी क्रिया आहे ज्यामध्ये वाढत्या मागणीची पूर्तता करण्यासाठी नियंत्रित परिस्थितीत माशांची लागवड केली जाते. मत्स्यपालनाची प्रक्रिया काही पायऱ्यांमध्ये विभागली जाऊ शकते, ज्यामध्ये योग्य नियोजन, ठिकाणाची निवड, माशांची निवड, तलावाचे बांधकाम, खाद्य आणि काळजी यांचा समावेश होतो.

1. नियोजन आणि संशोधन - मत्स्यपालन सुरू करण्यापूर्वी, चांगले नियोजन आणि संशोधन करणे आवश्यक आहे. रोहू, कातला, मृगल, तिलापिया किंवा कॅटफिश यासारख्या माशांच्या प्रजाती तुम्ही वाढवू इच्छिता ते ठरवा. हा निर्णय तुमच्या परिसरातील पर्यावरणीय परिस्थिती आणि बाजारातील मागणीवर अवलंबून असेल. तसेच, तुमच्याकडे मत्स्यशेतीसाठी आवश्यक असलेल्या सर्व परवानग्या आणि परवाने आहेत याची खात्री करा. तुम्ही सर्व नियम आणि नियमांचे पालन करत असल्याची खात्री करण्यासाठी तुमच्या राज्य किंवा देशाच्या मत्स्य विभागाशी संपर्क साधा.

2. ठिकाणाची निवड - मत्स्यशेतीसाठी योग्य जागा निवडणे फार महत्वाचे आहे. तलावासाठी अशी जागा निवडा जिथे पाण्याचे स्त्रोत सहज उपलब्ध असतील आणि पाण्याची गुणवत्ता चांगली असेल. तसेच पूर टाळण्यासाठी त्या स्थानाला पुरेसा सूर्यप्रकाश मिळतो आणि थोड्या उंचीवर आहे याची खात्री करा.

3. तलावाचे बांधकाम – मत्स्यपालन यशस्वी होण्यासाठी तलावाचे बांधकाम महत्त्वाचे आहे. तुम्ही निवडलेल्या माशांच्या प्रजाती आणि त्यांच्या जीवन चक्रानुसार तलावाची खोली आणि आकार निश्चित केला पाहिजे. साधारणपणे तलावाची खोली 4-6 फूट असते. जर खोली खूप उथळ असेल तर उन्हाळ्यात पाणी लवकर तापू शकते आणि जर ते खूप खोल असेल तर माशांना पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही चुना वापरणे महत्वाचे आहे. पाण्याची पीएच पातळी संतुलित करण्यासाठी आणि हानिकारक जीवाणू नष्ट करण्यासाठी चुना वापरला जातो.

4. माशांची निवड आणि साठवण - तुमच्या निवडलेल्या प्रजातींनुसार, सुधारित आणि निरोगी मत्स्यबीज (बोटांची) निवडा. मासे साठवण्याची वेळ आणि घनता महत्त्वाची आहे. साधारणपणे प्रति एकर 8000-10000 मासे साठवले जाऊ शकतात, परंतु ही संख्या माशांच्या प्रजाती आणि तलावाच्या परिस्थितीनुसार बदलू शकते.
5. माशांचा आहार आणि पोषण - माशांना योग्य आहार देणे त्यांच्या वाढीसाठी आणि आरोग्यासाठी आवश्यक आहे. वेगवेगळ्या माशांच्या प्रजातींना वेगवेगळ्या आहाराची आवश्यकता असते. माशांच्या आहारात प्रथिने, कर्बोदके, चरबी, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यांचा समावेश होतो. माशांना दिवसातून 2-3 वेळा खायला द्यावे. त्यांना दिले जाणारे खाद्य हे माशांच्या शरीराच्या वजनाच्या 3-5% इतके असते. फीडमध्ये पौष्टिक संतुलन राखणे महत्वाचे आहे. माशांच्या विशेष गरजा लक्षात घेऊन तुम्ही तयार फीड खरेदी करू शकता किंवा स्वतःचे फीड तयार करू शकता.

6. पाण्याची गुणवत्ता व्यवस्थापन - मत्स्यपालन यशस्वी होण्यासाठी तलावातील पाण्याच्या गुणवत्तेचे व्यवस्थापन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. तलावाच्या पाण्यात पुरेसा ऑक्सिजन असणे आवश्यक आहे. ऑक्सिजनच्या कमतरतेमुळे माशांच्या आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो आणि त्यांचा मृत्यू होऊ शकतो. आपण तलावामध्ये वायुवीजन प्रणाली वापरू शकता. माशांसाठी पाण्याचे तापमान आणि पीएच पातळी संतुलित असावी. पाण्याचे pH, अमोनिया आणि नायट्रेटचे स्तर नियमितपणे तपासा आणि आवश्यकतेनुसार समायोजन करा.

7. रोग व्यवस्थापन आणि निरीक्षण - माशांना निरोगी ठेवण्यासाठी, त्यांचे नियमितपणे निरीक्षण करणे आणि माशांमधील रोगांची लक्षणे ओळखणे जसे की सुस्ती, पृष्ठभाग, रंग बदलणे आणि पंख सडणे आवश्यक आहे. तलावाची स्वच्छता, नियमित पाणी बदल आणि संतुलित आहार देऊन रोग टाळा.
मासे आजारी पडल्यास, ताबडतोब पशुवैद्यकांचा सल्ला घ्या आणि त्यांना निर्देशानुसार उपचार करा.

8. विपणन - मासे त्यांच्या योग्य आकारानुसार आणि बाजारातील मागणीनुसार विकले जातात. जाळी वापरून मासे पकडले जातात आणि बाजारपेठेत मासे विक्रीसाठी आधीपासून नियोजन करा आणि चांगले विक्री नेटवर्क विकसित करा जेणेकरून तुम्हाला जास्तीत जास्त नफा मिळेल.

9. रेकॉर्ड ठेवणे आणि आर्थिक व्यवस्थापन - प्रत्येक टप्प्यावर झालेला खर्च आणि पावत्या यांची नोंद ठेवा. हे तुम्हाला मत्स्यपालनाच्या आर्थिक व्यवस्थापनात मदत करेल आणि नफा सुनिश्चित करेल. अशा प्रकारे, मत्स्यपालन ही एक पद्धतशीर प्रक्रिया आहे ज्यासाठी योग्य नियोजन, काळजी आणि व्यवस्थापन आवश्यक आहे. योग्यरित्या पूर्ण केल्यावर, तो एक फायदेशीर उपक्रम ठरू शकतो, ज्यामुळे तुम्हाला तुमचे उत्पन्न वाढवता येते आणि शेती व्यवसाय यशस्वी होतो.

मत्स्य पालन ऑनलाइन प्रशिक्षणासाठी संपर्क - 8207612096 "