ऊस लावणीची माहीती सांगा

Question

Arjun Sherekar · Accepted Answer

ऊस लावणीसाठी योग्य जमीन, योग्य बियाणे, पाणी व्यवस्थापन, खते आणि कीटकनाशकांचा वापर, तसेच योग्य कापणी वेळ यांची माहिती आवश्यक आहे. ऊस लावणीसाठी शेतकरी आपल्या स्थानिक कृषी तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.

उसाची लागवड सुरू, पूर्व हंगामी व आडसाली या तीन हंगामात केली जाते. आडसाली हंगामातील (जुलै-ऑगस्ट) पीक हे अनुकूल हवामानामुळे जोमदार वाढते. तसेच आडसालीच्या पीक वाढीच्या १६-१८ महिन्याच्या कालावधीत दोन पावसाळी हंगामाचा फायदा मिळाल्याने सुरू हंगामाच्या दीडपट उत्पादन मिळते. पूर्वहंगामी ऊससुद्धा १४-१५ महिन्यांचा असल्याने त्याचे उत्पादनही चांगले मिळते.

जमीन व पूर्वमशागत  :

मध्यम ते भारी (४५ ते ६० सें.मी. किंवा त्याहून खोल) आणि उत्तम निचऱ्याची जमीन निवडावी. 
जमिनीची उन्हाळ्यात उभी व आडवी खोल नांगरटीनंतर जमीन तापल्यानंतर ढेकळे फोडावीत. कुळवाच्या उभ्या- आडव्या पाळ्यानंतर सपाटीकरण करावे. 
रिजरच्या सहायाने भारी जमिनीत १२० सें.मी. व मध्यम जमिनीत १०० सें.मी. अंतरावर सऱ्या पाडाव्यात. 
पट्टा पद्धतीसाठी २.५-५ किंवा ३-६ फूट अशा जोड ओळ पद्धतीने लागवड करावी. 
यांत्रिक पद्धतीचा (पॉवर टिलर) वापर करावयाचा असल्यास दोन सरीतील अंतर १२० सें.मी. (चार फूट) ठेवावे. ऊस तोडणी यंत्राच्या सहायाने करणार असल्यास दोन ओळीतील अंतर १५० सें.मी. ठेवावे. यामुळे आंतरमशागत ट्रॅक्‍टरने व ऊस तोडणी यंत्राचा वापर सुलभ होतो.
लागवडीचे हंगाम :

आडसाली  :१५ जुलै ते १५ ऑगस्ट.
पूर्वहंगामी  : १५ ऑक्‍टोबर ते १५ नोव्हेंबर.
सुरू हंगाम  : १५ डिसेंबर ते १५ फेब्रुवारी.
सुधारित जाती : आडसाली हंगाम  : फुले २६५, को ८६०३२ आणि को व्हीएसआय ९८०५. पूर्व हंगाम   : फुले २६५, को ८६०३२, को ९४०१२, को सी ६७१, को व्हीएसआ     ९८०५ आणि व्हीएसआय ४३४. सुरू हंगाम  : फुले २६५, को ८६०३२, को ९४०१२, को ९२००५, को ८०१४, को सी ६७१ को व्हीएसआय ९८०५ आणि व्हीएसआय ४३४.

या प्रक्रियेनंतर ॲसिटोबॅक्‍टर जिवाणू खत १० किलो व स्फुरद विरघळविणारे जिवाणू खत १.२५ किलो १०० लिटर पाण्यात मिसळून तयार केलेल्या द्रावणात टिपऱ्या ३० मिनिटे बुडवून नंतर लागवड करावी. या प्रक्रियेमुळे ५० टक्के नत्र व २५ टक्के स्फुरद खतांची बचत होते. 
ठिबक सिंचनातून नत्रयुक्त खते :  युरिया हे संपूर्ण पाण्यात विरघळणारे उत्तम नत्रयुक्त खत आहे. लागणीपासून मोठ्या बांधणीपर्यंत दर आठवड्याच्या अंतराने समान २० हप्त्यांत किंवा दर पंधरा दिवसांच्या अंतराने समान १० हप्त्यांत नत्रखताची मात्रा विभागून ठिबकद्वारे दिल्यास उसाच्या उत्पादनात भरीव वाढ होते. पारंपरिक स्फुरदयुक्त व पालाशयुक्त खते नेहमीप्रमाणे दोन समान हप्त्यांत ऊस लागवणीचे वेळी व मोठ्या बाधणीचे वेळी जमिनीतून द्यावीत. (ठिबक सिंचनातून विद्राव्य खतांचा वापर ही चौकट पान ४८ वर पहावी.)

सेंद्रिय व रासायनिक खतांचा संतुलित वापर :

शेणखत/ कंपोस्ट खत (दुसऱ्या नांगरटीपूर्वी जमिनीत मिसळावे)  आडसाली हंगाम :  ३० टन (५० ते ६० बैलगाड्या)  पूर्व हंगामी : २५ टन (४० ते ५० बैलगाड्या) प्रमाण प्रति हेक्टर  सुरू हंगाम :  २० टन (३० ते ४० बैलगाड्या)
शेणखत अगर कंपोस्ट खत उपलब्ध नसल्यास, ऊस लागवडीपूर्वी ताग किंवा धैंचा यासारखे हिरवळीचे पीक घेऊन ४५ ते ५० दिवसांनी पीक फुलोऱ्यात असताना जमिनीत गाडावे.
रासायनिक खतांचे व्यवस्थापन करताना स्फुरद व पालाशयुक्त खते पेरून द्यावीत. नत्रयुक्त खते मुळाच्या सानिध्यात द्यावीत. युरियाबरोबर निंबोळी पेंडीचा १ः६ या प्रमाणात वापर करावा.

लागणीनंतर दोन-तीन महिन्यांनी बाळ बांधणी करावी.
लागवडीनंतर ४.५ ते ५ महिन्यांनी पहारीच्या औजाराने वरंबे फोडून व नंतर सायन     कुळव चालवून आंतरमशागत करावी. खतांची मात्रा देऊन रिजरच्या सहायाने मोठी बांधणी करावी. सिंचनासाठी सऱ्या, वरंबे सावरून घ्यावेत.
पाणी व्यवस्थापन :

लागवडीपासून मोठ्या बांधणीपर्यंत सर्वसाधारणपणे पाण्याच्या पाळ्या ८ सें.मी. खोलीच्या द्याव्यात. त्यानंतर १० सें.मी. खोलीच्या पाणी पाळ्या द्याव्यात. 
हंगामानुसार उन्हाळ्यात ८ ते १० दिवसांनी, पावसाळ्यात १४ ते १५ दिवसांनी व हिवाळ्यात १८ ते २० दिवसांनी पाण्याच्या पाळ्या द्याव्यात. यापेक्षा अधिक पाण्याचा वापर करू नये. अधिक उत्पादन व जमिनीच्या सुपीकतेसाठी सूक्ष्म जलसिंचन पद्धतीचा अवलंब करावा, यासाठी पट्टा पद्धत किंवा रुंद सरी पद्धतीचा अवलंब करावा.
तोडणी व उत्पादन :

आडसाली हंगाम : तोडणी १४ ते १६ महिन्यांनंतर करावी. प्रचलित फुले २६५ आणि को ८६०३२ या जातींचे हेक्‍टरी २००-२५० टनांपर्यंत ऊस उत्पादन मिळते.
पूर्व हंगामी : तोडणी १३ ते १५ महिन्यांनंतर करावी. प्रचलित फुले २६५ आणि को ८६०३२ या जातींचे हेक्‍टरी १५०-२०० टनांपर्यंत ऊस उत्पादन मिळते.
सुरू हंगाम : तोडणी १२ ते १३ महिन्यांनंतर करावी. प्रचलित फुले २६५ आणि को ८६०३२ या जातींचा वापर केल्यास हेक्‍टरी १२०-१५० टनांपर्यंत ऊस उत्पादन मिळते.
खोडवा व्यवस्थापन :

गाळपासाठी पक्व ऊस पिकाची जमिनीलगत तोडणी करावी. बुडखे मोकळे करून पाचट सरीत लोटावे.
वरती राहिलेले बुडखे धारदार कोयत्याने छाटावेत. छाटलेल्या बुडख्यावर कार्बेन्डाझीम १ ग्रॅम प्रतिलिटर प्रमाणे फवारणी करावी. 
सरीत लोटलेल्या पाचटावर ८ किलो युरिया, १० किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि १ किलो पाचट कुजविणारे जिवाणू प्रतिटन पाचटासाठी वापरावे व खोडवा पिकास पाणी द्यावे. 
वाफसा आल्यानंतर ५० टक्के रासायनिक मात्रा (सूक्ष्म अन्नद्रव्यांसह) पहारीच्या सहायाने बेटापासून अर्धा फूट अंतरावर, अर्धा फूट खोलीवर द्याव्यात. दोन खड्ड्यांमधील अंतर १ फूट ठेवावे. ही मात्रा सरीच्या बाजूने ऊस तुटल्यावर १५ दिवसांचे आत द्यावी. उर्वरित ५० टक्के मात्रा याच पद्धतीने, परंतु सरीच्या विरुद्ध बाजूने १३५ दिवसांनी द्यावी.