Bhatachi sheti kshi karauchi

Question

Anurag Gupta · Accepted Answer

वांगी शेती कशी करावी?

1. हवामान आणि मातीची आवश्यकता
हवामान: वांगी उष्ण हवामानात चांगली पिकते. 25-35°C तापमान सर्वोत्तम आहे. थंडी व दंव यामुळे नुकसान होते.
माती: चांगल्या निचऱ्याची वालुकामय ते चिकणमाती माती उपयुक्त आहे. मातीचा pH 6.5-7.5 च्या दरम्यान असावा. सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध माती चांगली उत्पादन देते.
2. बियाण्यांची निवड
स्थानिक हवामानाला अनुरूप आणि कीड प्रतिकारक जाती निवडा. काही उत्तम जाती: पुसा क्लस्टर, अर्का नवरंग, अर्का शिरीष किंवा संकरित प्रकार जसे BH-1.
3. रोपवाटिका तयार करणे
तयारी: 1-1.5 मीटर रुंद व 15-20 सेंमी उंच बीज बेड तयार करा. माती, वाळू आणि सेंद्रिय खत यांचे मिश्रण वापरा.
बियाणे पेरणी: बियाणे 1-2 सेंमी खोल पेरा आणि मातीने हलकेच झाका. कोरडे गवत किंवा पानांनी आच्छादन करा.
पाणी देणे: बीज बेड सतत ओलसर ठेवा पण पाणी साचू देऊ नका.
रोपे तयार होण्यासाठी कालावधी: रोपे 25-30 दिवसांची किंवा 4-6 पाने येईपर्यंत वाढवावी.
4. जमीन तयार करणे
नांगरट: माती भुसभुशीत करण्यासाठी 2-3 वेळा नांगरट करा व गवत, तण काढून टाका.
सेंद्रिय खत: शेवटच्या नांगरटीनंतर चांगले कुजलेले शेणखत (10-15 टन/एकर) मिसळा.
5. रोपे लावणे (रोपांतर)
अंतर: झुडपी प्रकारासाठी 60 x 60 सेंमी अंतर ठेवा, तर विस्तार होणाऱ्या प्रकारासाठी 75 x 75 सेंमी.
लागवड: संध्याकाळी किंवा ढगाळ हवामानात रोपांतर करा, ज्यामुळे रोपांना झटका बसत नाही.
6. खते व्यवस्थापन
मुळीशी खत: लागवडीवेळी नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियम (NPK) 60:50:50 किलो/एकर याच्या प्रमाणात द्या.
पुढील डोस: लागवडीनंतर 30 व 60 दिवसांनी नायट्रोजनचा डोस द्या.
7. पाणी व्यवस्थापन
नियमित पाणी देणे आवश्यक आहे, विशेषतः फुलोऱ्याच्या आणि फळधारणेच्या टप्प्यात. पाणी साचण्यामुळे मुळे सडण्याचा धोका असतो, त्यामुळे ते टाळा.
8. कीड व रोग नियंत्रण
सामान्य कीड:
शूट आणि फ्रूट बोरर: प्रभावित फांद्या व फळे काढून टाका. निम तेल किंवा Bacillus thuringiensis (Bt) फवारणी करा.
मावा व पांढऱ्या माश्या: इमिडाक्लोप्रिड किंवा सेंद्रिय कीटकनाशके वापरा.
सामान्य रोग:
म्लानी रोग (Wilt): रोग प्रतिरोधक जाती वापरा आणि चांगला निचरा ठेवा.
ब्लाइट: मॅन्कोझेब किंवा कॉपर ऑक्सिक्लोराइड फवारणी करा.
9. तण व्यवस्थापन आणि आच्छादन
तण काढून टाकणे आणि जैविक आच्छादनाचा वापर करा. त्यामुळे जमिनीत ओलावा टिकून राहतो आणि तण वाढत नाही.
10. काढणी (हार्वेस्टिंग)
रोपांतरानंतर 70-80 दिवसांनी वांगी काढणीस तयार होतात. पूर्ण वाढलेली पण कोवळी फळे काढा. जास्त दिवस झाडावर ठेवली, तर फळाची गुणवत्ता कमी होते.
3-4 दिवसांनी काढणी करा.
11. उत्पादन
योग्य व्यवस्थापन केल्यास सरासरी उत्पादन 8-12 टन/एकर होऊ शकते.
वरील पद्धतीने वांगी शेती केल्यास चांगले उत्पादन व नफा मिळतो.