गाय म्हशीला गोचीड जास्त झाले आहे उपाय सांगा

Question

Arjun Sherekar · Accepted Answer

गोचीड नियंत्रणासाठी आपल्याला खालील उपाय करता येतील:

1. गोठा स्वच्छ ठेवा आणि नियमितपणे त्याची साफसफाई करा.
2. गोचीडनाशक औषधे आणि स्प्रे वापरा.
3. पशुवैद्यकांच्या सल्ल्याने औषधोपचार करा.
4. गोठ्यातील चारा आणि पाणी स्वच्छ ठेवा.

गोचिड बाधेवर उपचार आणि नियंत्रण :

१) गोचीड जनावरांच्या अंगावर वाढतात, परंतु त्यांचा जीवनक्रम पाहिला तर त्यामध्ये काही काळ ते जनावराच्या शरीरापासून दूर सुरक्षित ठिकाणी जमीन किंवा भिंतीमध्ये लपून वाढतात. त्यामुळे नियंत्रण करण्याचा विचार केल्यास फक्त जनावरावर उपचार करून भागात नाही. सर्वंकष स्वरूपाची उपाय योजना करावी लागते.

२) गोचिडाचा जीवनक्रम पाहिल्यास त्यांचा समूळ नायनाट करणे कदापि शक्य नाही. परंतु दक्ष राहून त्यांचा प्रादुर्भाव नियंत्रणात ठेवणे शक्य आहे. सुदृढ जनावरांमध्ये गोचीड प्रादुर्भाव अशक्त जनावरांपेक्षा कमी दिसतो. त्यामुळे जनावरे निरोगी राहतील याकडे लक्ष द्यावे.

३) जनावरांचा आहार सकस आणि पूरक असावा. त्वचेचे आरोग्य राखण्यासाठी दैनंदिन खरारा करणे, त्यांना धुवून काढणे आणि स्वच्छ ठेवणे अतिशय महत्त्वाचे आहे.

४) जनावरांना इतर आजार होऊन त्यांची प्रतिकारशक्ती कमी होऊ नये म्हणून सगळ्या आजारांचे प्रतिबंधात्मक लसीकरण करून घ्यावे. शरीरांतर्गत असलेल्या जंतांचे प्रतिबंधात्मक निर्मुलन करावे.

५) गोठ्यातील माती, साठलेले मलमूत्र, घाण, भिंतीतील छिद्र, गव्हाणीमध्ये दगड-विटा, मॅट इत्यादी खाली लपण्यास योग्य ठिकाणे असल्याने यामध्ये लपलेल्या गोचीड आणि त्यांची अंडी यांचे निर्मुलन करावे.

६) चरायला जाणाऱ्या जनावरांच्या अंगावर गवतावरील गोचिडीचे लार्व्हा आणि निम्फ अवस्था चिकटून येतात. त्यामुळे चरण्याच्या ठिकाणी आणि पाणवठ्यावर असणाऱ्या गोचिडांचा प्रादुर्भाव देखील नियंत्रित करणे क्रमप्राप्त असते

जनावराच्या अंगावरील नियंत्रण

- नियंत्रणासाठी विविध रासायनिक गोचिड नाशके वापरली जातात. आता वनस्पतिजन्य अतिशय सुरक्षित गोचिडनाशके उपलब्ध आहेत. यांचा पशूतज्ज्ञांच्या सल्याने वापर करावा.

- वेगवेळ्या कंपनीची वेगवेगळी गोचिडनाशके जनावरांच्या अंगावर लावण्यासाठी किंवा फवारण्यासाठी उपलब्ध आहेत. यांचे योग्य मात्रेतील द्रावण वापरावे. कमी जास्त प्रमाण वापरल्यास ते असुरक्षित किंवा निरुपयोगी सिद्ध होते. गोचिडनाशकांच्या वेष्टनावर ती कशी वापरायची याची आणि विषबाधा झाल्यास घेण्याची काळजी इत्यादी विषयी सखोल माहिती असते, त्याप्रमाणेच काळजीपूर्वक ही गोचिडनाशके जनावराच्या अंगावर फवारणे आवश्यक असते.

- गोचिडनाशकांचा वापर करताना जनावरांचे तोंड, डोळे आणि नाक योग्य पद्धतीने झाकलेले असावे. रबरी हातमोजे वापरणे बंधनकारक असते.

- पशुतज्ज्ञांच्या सल्ल्याने निलगिरी तेल, कडुलिंबाचे तेल, करंज तेल एकत्रित करून त्याचा फवारा जनावरांच्या अंगावर आणि परिसर सुरक्षेसाठी वापरता येतो.

- जनावराच्या त्वचेखाली आणि तोंडातून देण्यासाठी काही गोचिडनाशके आहेत. पशू तज्ज्ञांच्याकडून यांचा वापर करावा.

जनावरांच्या सानिध्यातील वस्तू तसेच परिसरातून गोचिड निर्मुलन :

१. गोचिड प्रादुर्भाव झालेल्या गोठ्यातील शेण, मूत्र मिश्रित माती पूर्णपणे खरडून घ्यावी. त्यानंतर चुना पावडर शिंपडावी.

२. गोठ्यातील जमिनीवर दिवसातील काही काळ ऊन पडेल आणि जमीन कोरडी होईल याचे नियोजन करावे.

३. जमिनीवरील दगड, विटा, मॅट इतर साहित्य उचलून त्याच्या खाली स्वच्छता करावी. गरम पाण्याने जमीन धुवून घ्यावी.

४. गोठ्यातील जमिनीवरील भेगा, खड्डे, छिद्र बुजवून वर नमूद केलेली रासायनिक आणि हर्बल गोचिडनाशकांचे द्रावण प्रभावी मात्रेमध्ये शिंपडावे.

५. गोठ्याच्या भिंतीला, गव्हाणीला चुना लावावा. भेगा, खड्डे, छिद्र बुजवावे. शक्य असल्यास भिंती आगीच्या बंदुकीने (फ्लेम गन) जाळून घ्याव्यात. तसेच वर नमूद केलेली रासायनिक आणि हर्बल गोचिडनाशक द्रावण प्रभावी मात्रेमध्ये फवारावे.

६. नवीन जनावर कळपात आणण्या अगोदर काही दिवस वेगळे बांधावे. निरोगी सिद्ध झाल्यावर कळपात सोडावे.

७. नवीन जागेवर जनावर नेले असल्यास परत कळपात सोडण्याआधी गोचीड निर्मुलन करून सोडावे.

८. चरायला जाणाऱ्या जनावरांचा दररोज खरारा करून मगच गोठ्यात बंदिस्त करावे.

९. चारा पिके, कुरण इत्यादीवर वनस्पतिजन्य गोचिडनाशकांची फवारणी करावी.

१०. गोठ्यामध्ये जैवासुरक्षा यंत्रणा राबवावी.