गाई दुध धंदा सुरू करायचा आहे

Question

Anurag Gupta · Answer

गाय पालन आणि दूध व्यवसाय सुरू करणे हे एक चांगले शेती आधारित उद्योग आहे ज्यामध्ये योग्य देखभाल आणि व्यवस्थापन केल्यास चांगला नफा मिळवता येतो. दूध व्यवसाय सुरू करण्यासाठी खालील गोष्टींची काळजी घ्यावी:

1. योग्य जातीची निवड
दूध उत्पादनासाठी उच्च क्षमतेच्या गाईंची निवड करणे महत्त्वाचे आहे. भारतात साहीवाल, गिर, रेड सिंधी आणि होल्स्टीन फ्रिसियन (HF) या जाती प्रसिद्ध आहेत.
जातीची निवड करताना गाय निरोगी आहे की नाही, ती किती दूध देते आणि तिची रोगप्रतिकारक क्षमता कशी आहे, हे तपासावे.
2. आवासाची व्यवस्था
गाईंना स्वच्छ आणि हवेशीर गोठा तयार करावा. त्यांच्या आरामासाठी आणि हालचालींसाठी पुरेशी जागा असावी.
गोठ्यात पाणी आणि चार्‍याची योग्य व्यवस्था असावी. जमिनीचे पृष्ठभाग स्वच्छ, घसरट नसावे आणि कोरडे असावे.
3. खानपान आणि पोषण
गाईंना हिरवा चारा, कोरडा चारा आणि खनिज मिश्रण द्यावे. हे त्यांना पोषण मिळण्यासाठी आणि दूध उत्पादन वाढवण्यासाठी आवश्यक आहे.
गाईंना दिवसातून दोन ते तीन वेळा ताजे पाणी द्यावे.
4. आरोग्य देखभाल
गाईंना नियमित लसीकरण करावे आणि पशुवैद्यकाकडून वेळोवेळी तपासणी करून घ्यावी. रोगांपासून संरक्षणासाठी स्वच्छतेची विशेष काळजी घ्यावी.
बाह्य आणि अंतर्गत परजीवांच्या नियंत्रणासाठी योग्य औषधांचा वापर करावा.
5. दूध काढण्याची प्रक्रिया
दूध काढण्यासाठी सकाळी आणि संध्याकाळी योग्य वेळ असतो. दूध काढण्यापूर्वी गाईच्या थनांची स्वच्छता करावी.
दूध काढल्यानंतर थन स्वच्छ धुवून घ्यावेत.
6. दूध व्यवस्थापन आणि विक्री
दूध योग्य प्रकारे साठवून त्याची गुणवत्ता टिकवावी. यासाठी रेफ्रिजरेशन युनिट किंवा इतर उपकरणांचा वापर करावा.
दूध विक्रीसाठी स्थानिक बाजारपेठ किंवा दुग्ध उत्पादक सहकारी संस्था यांच्याशी संपर्क साधावा.
अधिक नफा मिळवण्यासाठी दही, पनीर, तूप यांसारखे दुग्धजन्य पदार्थ बनवून विक्री करावी.
7. आर्थिक मदत आणि सबसिडी
गाय पालनासाठी शासनाच्या विविध योजना व सबसिडी यांची माहिती घ्या. वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये दुग्धव्यवसायासाठी सबसिडी उपलब्ध असतात.
स्थानिक बँक आणि NABARD मधून कर्जाची सुविधाही मिळवता येते.
या मुद्द्यांचा विचार करून तुम्ही यशस्वीपणे गाय पालन आणि दूध व्यवसाय सुरू करू शकता.