मला Bio flak पध्दतीने मासे पालन करायचे आहे. याची स्वीस्तर माहिती द्या.

Question

Shaili Singh · Answer

बायोफ्लॉक पद्धतीने मासे पालन ही एक अत्याधुनिक आणि पर्यावरणपूरक पद्धत आहे, ज्यामध्ये जास्त प्रमाणात मासे उत्पादन करता येते. ही पद्धत खास करून बंदिस्त पाण्यातील नायट्रोजन चक्रावर आधारित आहे, ज्यामध्ये पाण्यातील जैविक घटकांचा (जसे की अन्नाचे अवशेष आणि मासांच्या विष्ठा) पुनःवापर केला जातो.

बायोफ्लॉक पद्धतीची वैशिष्ट्ये:
नायट्रोजन चक्र: पाण्यातील नायट्रोजनचे चक्र हे बायोफ्लॉकच्या पद्धतीचे प्रमुख तत्त्व आहे. पाण्यातील अमोनिया आणि नायट्रेट यांसारखे विषारी पदार्थ सूक्ष्मजीवांच्या साहाय्याने कमी केले जातात, ज्यामुळे पाण्याची गुणवत्ता राखली जाते.

अतिरिक्त ऑक्सिजन: मास्यांसाठी पूरक ऑक्सिजनचा वापर केला जातो. पाण्यातील घटकांचा समतोल राखण्यासाठी ऑक्सिजन पंप किंवा एअर ब्लोअर यांचा वापर करणे आवश्यक असते.

जैविक अन्न (फ्लॉक्स): पाण्यात सूक्ष्मजीवांनी तयार केलेले जैविक फ्लॉक्स हे मास्यांसाठी एक पूरक अन्न असते. त्यामुळे मासे निरोगी राहतात आणि खाद्यान्नावरचा खर्च कमी होतो.

पाण्याची गुणवत्ता: पाण्याची गुणवत्ता सातत्याने तपासणे महत्त्वाचे आहे. pH, तापमान, अमोनिया, नायट्रेट आणि ऑक्सिजनचे प्रमाण नियंत्रित ठेवणे आवश्यक आहे.

बायोफ्लॉक पद्धतीचे फायदे:
कमी जागेत जास्त उत्पादन: ही पद्धत कमी जागेत जास्त मासे उत्पादन करण्यास सक्षम आहे.
पाण्याचा पुनर्वापर: या पद्धतीत पाण्याचा पुनर्वापर होतो, त्यामुळे पाणी वाचवले जाते.
अन्नाचा खर्च कमी: जैविक फ्लॉक्स हे मास्यांसाठी अतिरिक्त अन्न पुरवतात, त्यामुळे अन्नाचा खर्च कमी होतो.
पर्यावरणपूरक: ही पद्धत पर्यावरणासाठी अनुकूल आहे कारण पाण्यातील घाण कमी होते.
मासे पालनासाठी पाऊले:
टाकीची उभारणी: साधारण 500-5000 लिटर क्षमता असलेल्या टाकीची आवश्यकता असते. पाण्याच्या गुणवत्तेचे मापन करण्यासाठी pH मीटर, तापमान मापक आणि ऑक्सिजन मापक उपकरणे आवश्यक आहेत.

पाणी भरणे आणि सॅट अप: पाण्यात पहिले सूक्ष्मजीव मिसळावे, जे फ्लॉक्स तयार करण्यात मदत करतील. पाण्याचे तापमान 28-30°C दरम्यान ठेवावे.

मासे सोडणे: एकदा फ्लॉक्स तयार झाल्यावर मासे सोडले जातात. प्रति घनमीटर 400-600 मासे सोडणे शक्य आहे.

पाण्याचे व्यवस्थापन: दररोज पाण्याच्या गुणवत्तेची तपासणी करणे आणि आवश्यक ते बदल करणे अत्यावश्यक आहे.

अन्न व्यवस्थापन: मास्यांना संतुलित आहार देणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर जैविक फ्लॉक्स देखील त्यांच्यासाठी अतिरिक्त पोषण देतात.

यासाठी लागणारी उपकरणे:
एअर ब्लोअर/एअर पंप
फिल्टर सिस्टिम
पाणी मापक उपकरणे (pH मीटर, तापमान मापक, ऑक्सिजन मापक)
सूक्ष्मजीवांचे बॅक्टेरिया
बायोफ्लॉक पद्धतीत पालनासाठी योग्य मासे:
तिलापिया
रोहू
कतला
पंगासियस
खर्च:
प्रारंभिक खर्च साधारणत: टाकीच्या साईज, उपकरणे, सूक्ष्मजीव आणि मास्यांच्या जातीवर अवलंबून असतो. पण, एकदा सेटअप झाल्यावर, अन्न व पाण्याच्या व्यवस्थापनामुळे ही पद्धत आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरते.

बायोफ्लॉक पद्धतीने मासे पालन सुरू करण्यासाठी तुम्हाला कोणत्याही शंका असल्यास, तुम्ही आणखी तपशील मागवू शकता!